Η Κεφαλονιά ή Κεφαλλονιά, αλλιώς Κεφαλληνία, είναι νησί του Ιονίου πελάγους κι ανήκει στα Επτάνησα. Επισήμως, κυρίως στη διοίκηση, αναφέρεται με τον αρχαιότερο τύπο «Κεφαλληνία».
Γεωγραφία
Η Κεφαλονιά (Κεφαλληνία) είναι το μεγαλύτερο και πιο ορεινό νησί των Επτανήσων και το τρίτο σε πληθυσμό μετά την Κέρκυρα και τη Ζάκυνθο. Βρίσκεται απέναντι από την είσοδο του Πατραϊκού Κόλπου, βόρεια της Ζακύνθου, νότια της Λευκάδας και δυτικά της Ιθάκης.
Το νησί έχει έκταση περίπου 781 τ.χλμ. και σε αυτό κατοικούν περίπου 35.801 κάτοικοι. Μεγάλο μέρος της έκτασης του καταλαμβάνει η οροσειρά Αίνος χαρακτηρισμένη ως Εθνικός δρυμός με σημαντικότερες κορυφές τις Μέγας Σωρός (1.628μ.), Αγία Δυνατή (1.131μ.), Ευμορφία (1.043μ.) και Κόκκινη Ράχη (1.078μ.) Οι σημαντικότερες πεδιάδες είναι αυτές της Κραναίας, της χερσονήσου Παλικής, του Αρακλείου και της Σάμης.
Οι ακτές της Κεφαλονιάς σχηματίζουν πολλούς κόλπους και ακρωτήρια. Σπουδαιότεροι κόλποι είναι της Σάμης, του Μύρτου, του Λουρδά, του Αθέρα, του Φισκάρδου, του Λιβαδιού, του Αργοστολίου γνωστός και ως Κουτάβου. Κυριότερα ακρωτήρια είναι (αρχίζοντας από το νότο και προχωρώντας με ανατολική κατεύθυνση) η Μούντα, η Κάπρος, το Σαρακήνικο, ο Μύτικας, το Κεντρί, το βορεινό Δαφνούδι, στα βορειοδυτικά ο Αθέρας, στα δυτικά τα Ορθολίθια, η Σκίζα και ο Γερόγομπος και νοτιότερα το Ακρωτήρι και η Αγία Πελαγία, ο Λιάκας, ο Καστανάς κ.ά. Οι ακτές είναι γενικά βραχώδεις και απότομες προς το Ιόνιο, ενώ έχουν ηπιότερους σχηματισμούς προς την ανατολική πλευρά.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σπήλαια του νησιού, όπως τα βαραθρώδη Μελισσάνη, Αγκαλάκι, Αγίων Θεόδωρων, Ζερβάτη, η Σπηλιά Δρογκαράτη, το σπήλαιο Σάκκου κ.ά. Η παραλία Μύρτος στην βορειοδυτική πλευρά του νησιού έχει ψηφιστεί 11 φορές ως η καλύτερη ελληνική θάλασσα σύμφωνα με την ετήσια ψηφοφορία του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. Στη δυτική πλευρά του νησιού και συγκεκριμένα στην Παλική μπορεί κανείς να επισκεφτεί τις παραλίες των Πετανών και της Πλατιάς Άμμου.
Αρκετές σεισμικές δονήσεις πλήττουν την περιοχή κάθε χρόνο. Το 1953 ένας τρομερός σεισμός σχεδόν κατέστρεψε το νησί, αφήνοντας "όρθιο" μόνο το βορειότερο μέρος της νήσου, την χερσόνησο της Ερίσσου όπου και ο παραδοσιακός οικισμός του Φισκάρδου.
Ένα μεγάλο μέρος από τα επώνυμα των κατοίκων της Κεφαλλονιάς έχει την κατάληξη "-ατος". Ανάλογα η κατάληξη -άτα βρίσκεται σε πάρα πολλά τοπωνύμια, όπως χωρία και συνοικίες χωρίων, όπως τα Κουρκουμελάτα, Σιμωτάτα, Βαλσαμάτα, Τρωιανάτα, Γριζάτα, Λουρδάτα, Φαβατάτα, Δελαπορτάτα, Παπαρηγάτα κ.λ.π. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται για πρώτη φορά από τον 13ο αιώνα και μετά. Πριν από αυτή την εποχή και οι τοπωνυμικές μαρτυρίες είναι απειροελάχιστες, π.χ. το τοπωνύμιο Αίνος που μαρτυρείται ήδη στον Ησίοδο. Παρ΄όλα αυτά δεν λείπουν και τοπωνύμια που πρέπει να προέρχονται από τους αρχαίους χρόνους όπως το Αράκλι (Ηράκλειο), η Μελισσάνη, η Παλική (από την αρχαία πόλη Πάλη), η Κρανιά (από την αρχαία Κράνη), η Φάλαρη ή έχουν άρωμα προϊστορίας όπως τα Μηνιές, Φανιές, Κεραμειές, Λειβαθώ, Λακήθρα κ.α.
Ένας μεγάλος αριθμός τουριστών επισκέπτεται το νησί κάθε χρόνο.
Στο νησί υπάρχουν δύο μεγάλα μοναστήρια. Το ένα είναι το μοναστήρι του Αγ. Ανδρέα Μηλιαπιδιάς, το οποίο βρίσκεται στο σημερινό δήμο Λειβαθούς και το άλλο βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, στην κοινότητα Ομαλών και είναι αφιερωμένο στον προστάτη της νήσου Αγ. Γεράσιμο. Αμφότερα είναι γυναικεία. Στο τελευταίο εκτυλίχθηκε και το γνωστό κωμικό περιστατικό της Μ. Πέμπτης, όπου ο "Κεφαλονίτικος" μεθυσμένος παπάς, διαβάζοντας με σοφία, έβγαλε τα Ευαγγέλια 13[εκκρεμεί παραπομπή].«Κεφαλονίτικος παπάς διαβάζει με σοφία…τα Δώδεκα Ευαγγέλια τα βγάζει …Δεκατρία».
Αυτό αναφέρεται σε κάποιον Ιερέα παλιότερης εποχής, ο οποίος κάποια Μ. Πέμπτη βράδυ, αντί να διαβάσει τα Δώδεκα Ευαγγέλια, διάβασε …Δεκατρία! Όσον και να φαίνεται παράξενο έχει την εξήγησή του μέσα από το τυπικό της Εκκλησίας και ιδιαίτερα αυτό των Μοναστηριών και των Ενοριών.
Για να διαβαστεί δέκατο τρίτο Ευαγγέλιο, θα πρέπει να συμπέσει η Εορτή του Ευαγγελισμού και η Μεγ. Παρασκευή μαζί! Αυτό ήταν όχι σπάνιο στην εποχή του παλαιού ημερολογίου, το οποίο ίσχυε μέχρι το έτος 1924. Και εκείνη λοιπόν την εποχή όταν τύχαινε να γίνει αυτή η σύμπτωση στους ενοριακούς ναούς, ο Ευαγγελισμός μετατίθετο για να γιορτασθεί μαζί με το Πάσχα και γι’ αυτή την μετάθεση υπάρχουν βασιλικά διατάγματα, όπως αυτό του 1866 από τον Γεώργιο τον Ά.
Στα Μοναστήρια, όμως, τα οποία γιόρταζαν τον Ευαγγελισμό, δεν μετετίθετο προς τιμή των κτιτόφων, αλλά εξάγρονιο ο Ευαγγελισμός με την Μεγ. Παρασκευή μαζί. Έτσι την Μεγ. Πέμπτη το βράδυ, όπου ψάλλεται ο Όρθρος της Μεγ. Παρασκευής συψαλλόταν και ο Όρθρος του Ευαγγελισμού, ο οποίος ως γνωστόν έχει ένα Ευαγγέλιο. Σύμφωνα με αυτήν την Μοναστηριακή τάξη μετά το έβδομο από τα Δώδεκα, εψάλλετο ο Πολυέλαιο της Εορτής και ευθύς αμέσως το προκείμενο της Εορτής και το Ευαγγέλιο του Όρθρου της Εορτής, οπότε αθροίζοντας τα Ευαγγέλια έβγαιναν δέκα τρία αντί δώδεκα!
Απορίας άξιον είναι τι σχέση μπορεί να έχει με την Κεφαλονιά, και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, ώστε ρίζωσε στην συνείδηση του λαού, έστω και με την μορφή γνωμικού αποφθέγματος «Κεφαλονίτικος παπάς διαβάζει με σοφία, τα δώδεκα Ευαγγέλια τα βγάζει δεκατρία».
Η λύσης της απορίας βρίσκεται στην Μονή Κηπουραίων, όπου γιορτάζει την Εορτή του Ευαγγελισμού. Στο Μοναστήρι αυτό, τα χρόνια εκείνα συγκεντρωνόταν πολύς κόσμος για την Εορτή του Ευαγγελισμού, αλλά και κατά την Μεγάλη Εβδομάδα, χάριν ψυχικής ωφελείας. Εκείνη την χρονιά του έτους 1866 συνέπεσε ο Ευαγγελισμός με την Μεγ. Παρασκευή και σύμφωνα με την Μοναστηριακή τυπική διάταξη συνψάλλησαν οι δυό Ακουλουθίες των Όρθρων, της Εορτής του Ευαγγελισμού και των Παθών του Κυρίου και ακούστηκαν αντί Δώδεκα-Δεκατρία Ευαγγέλια.
Έτσι λοιπόν, ο κατά πάντα μελετημένος, εφημέριος της Μονής Κηπουραίων, γνωρίζοντας την περίπτωση από την τυπική της πλευρά, πρόσθεσε στα Ευαγγέλια της Μεγ. Πέμπτης βράδυ και το Ευαγγέλιο της Εορτής του Ευαγγελισμού και τα έκανε δεκατρία.
Οι πιστοί όμως, που είχαν συνηθίσει να ακούνε δώδεκα μόνο Ευαγγέλια το βράδυ της Μεγ. Πέμπτης, δεν μπόρεσαν να εξηγήσουν το εξεζητημένο της περιπτώσεως! Γι’ αυτό εξέλαβαν την σοφή, πράγματι, πράξη του Ιερέα, ως έξυπνη μορία και διέσωσαν το συμβάν αυτό με το Κεφαλονίτικο γνωμικό! «Κεφαλονίτικος παπάς διαβάζει με σοφία, τα δώδεκα Ευαγγέλια τα βγάζει δεκατρία».
Έστω και αν σήμερα δεν συμβαίνει λόγω αλλαγής ημερολογίου, εν τούτοις μελλοποιημένο το γεγονός παραμένει ζωντανό στην λαογραφική συνείδηση των ανθρώπων του νησιού και ακόμα πιο πέρα και έξω. Ιδιαίτερο θρησκευτικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εμφάνιση φιδιών κατά το δεκαπενταύγουστο στα χωρία Αργίνια και Μαρκόπουλο του δήμου Ελειού - Πρόννων. Τα φιδάκια σύμφωνα με την παράδοση εμφανίζονται μόνο αυτές τις ημέρες με τη χάρη της Παναγίας.
Από το νησί και συγκεκριμένα από το χωριό της Κοντογεννάδας (Κοντογεννάδα) στην Παλική, κατάγεται και ο γνωστός, από τις ανασκαφές στη Σαντορίνη, αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος. Έτερος παλαιότερος αρχαιολόγος καταγόμενος από την Κεφαλονία,και συγκεκριμένα από τον Κοθρέα Ερίσσου ήταν ο Παναγής Καββαδίας, ανασκαφέας της Αρχαίας Επιδαύρου και άλλων σημαντικότατων ανασκαφών...
Σύντομη ιστορία
Υπάρχουν στοιχεία ότι η Κεφαλλονιά κατοικείται από την παλαιολιθική εποχή . Οι πρώτοι γνωστοί κάτοικοι ήταν Λέλεγες, οι οποίοι κατοίκησαν το νησί προφανώς την εποχή του 15ου αι. π.Χ., φέρνοντας μαζί τους τη λατρεία του Ποσειδώνα. Την εποχή του χαλκού, ένας άλλος αρχαίος Ελληνικός λαός, οι Ταφίοι ή Τηλεβόες είχαν εγκατασταθεί στην γύρω θάλασσα, και κατοικούσαν στο νησί, ή διατηρούσαν εμπορική βάση στο νησί και συναλλάσσονταν στενά με τους κατοίκους του νησιού.
Το νησί πήρε το όνομά του από τον μυθικό Κέφαλο, ο οποίος έφτασε στο νησί ως πρόσφυγας από την Αθήνα ή από το ελληνικό φύλο των Κεφαλλήνων ή Κεφαλλάνων. Στα Ομηρικά κείμενα δεν εμφανίζεται το όνομα της νήσου ως έχει, αλλά με άλλες ονομασίες όπως Δουλίχιον, Σάμος ή Σάμη. Σε αυτή τη μορφή διατηρείται ως το όνομα μίας εκ των πόλεων της νήσου από την αρχαιότητα έως σήμερα. Παρ' όλα αυτά ο Όμηρος αναφέρει σαφέστατα ότι ο λαός στον οποίο ηγείται ο Οδυσσέας, είναι οι Κεφαλλήνες.
Κατά την αρχαιότητα άκμασαν τέσσερις πόλεις, οι οποίες ήταν ανεξάρτητα κράτη. Η Κράνη, οι Προννοί, η Σάμη και η Πάλη. Το νησί κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους και κατά το μεσαίωνα αποτέλεσε τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Υπήρξε μάλιστα και έδρα του Θέματος της Κεφαλληνίας, που περιλάμβανε και τα γειτονικά νησιά του Ιονίου.
Κατακτήθηκε από τους Νορμανδούς, τους Ενετούς και για λίγα χρόνια από τους Οθωμανούς. Επανήλθε στην κυριαρχία της Βενετίας μέχρι το 1797, οπότε την κατέλαβαν οι Γάλλοι. Κατά τη σύντομη γαλλική κατοχή, ο λαός του νησιού εξεγέρθηκε, επηρεασμένος από τη Γαλλική Επανάσταση και ανέτρεψε το φεουδαρχικό καθεστώς, το οποίο αποκαταστάθηκε με το Ιωνικό Κράτος, το οποίο ήταν υπό την επιρροή διαφόρων δυνάμεων, εκ των οποίων η βρετανική επιρροή έφερε τις μεγαλύτερες αντιδράσεις. Οι Βρετανοί επένδυσαν στην υποδομή του νησιού, το οδικό δίκτυο, γέφυρες και λιμάνια, ενώ έκαναν και δραστικές περικοπές στην δημοκρατία που είχαν εφαρμόσει οι Γάλλοι με το σύνταγμα τον Επτανήσων και την κατάργηση του Libro de Oro. Το 1864 ενώθηκαν τα Επτάνησα με το Βασίλειο της Ελλάδος.
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου το νησί κατέλαβαν, για μικρό χρονικό διάστημα, οι γαλλικές ναυτικές δυνάμεις.
Στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καταλήφθηκε αρχικά από τους Ιταλούς, που απέβλεπαν στην ενσωμάτωση της Επτανήσου στην Ιταλία καθιερώνοντας νομισματική και οικονομική ένωση. Με την ιταλική συνθηκολόγηση, το 1943, οι Γερμανοί κατέλαβαν την Κεφαλονιά και μετά από μεγάλη μάχη με τους 12.000 Ιταλούς στρατιώτες της Μεραρχίας Άκι (Divisione Acqui) που επιθυμούσαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, εκτέλεσαν τους περισσότερους απ' αυτούς. Στην Κεφαλονιά αναπτύχθηκε ισχυρό κίνημα Αντίστασης από το ΕΑΜ, ενώ κατά την περίοδο του Εμφυλίου δόθηκαν πολλές μάχες μεταξύ του κυβερνητικού στρατού και των ανταρτών, που δρούσαν στο νησί μέχρι τα τέλη του 1949.
Η Κεφαλονιά πλήγηκε από τους μεγάλους σεισμούς του 1953, όταν ισοπεδώθηκαν όλα σχεδόν τα οικήματα του νησιού. Από τους περίπου 120.000 πριν τους σεισμούς, στο νησί παρέμεινα περίπου 25.000. Η μετανάστευση αυξήθηκε, ενώ αρκετοί κάτοικοι από φτωχότερα μέρη της Ελλάδος εγκαταστάθηκαν στο νησί. Σχετικά αργά αναπτύχθηκε ο τουρισμός του νησιού καθώς οι Κεφαλονίτες συνήθως είχαν έσοδα από τη ναυτιλία.
Πηγές πλούτου
Οι υψηλές κορυφογραμμές που διατρέχουν το νησί σε συνεχείς εκτάσεις, αποτελούν το ιδανικό έδαφος για την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας. Τα τελευταία χρόνια η Κεφαλονιά έχει γνωρίσει μεγάλο ενδιαφέρον από επενδυτές για τη δημιουργία αιολικών πάρκων. Αυτή τη στιγμή ήδη λειτουργεί το αιολικό πάρκο στη θέση «Μανολάτη-Ξερολίμπα» του Δήμου Αργοστολίου, το Αιολικό Πάρκο "Ημεροβίγλι" και το Αιολικό Πάρκο "Αγία Δυνατή" τα οποία τροφοδοτούν το εθνικό δίκτυο ηλεκτροδότησης με 71 MW ηλεκτρικής ισχύος (η Κεφαλονιά ανήκει στα διασυνδεδεμένα νησιά του εθνικού δικτύου). Πρόσφατα τέθηκε σε λειτουργία και το αιολικό πάρκο στη θέση Ευμορφία, ενώ 2 ακόμη αιολικά πάρκα είναι σε διαδικασία κατασκευής ή αδειοδότησης.
Προσωπικότητες
• Σαράντης Αλιβιζάτος στιχουργός
• Θεόδωρος Άννινος Δήμαρχος
• Μικέλης Άβλιχος ποιητή
• Γιώργος Αλεξάτος ιστορικός
• Νίκος Αλιβιζάτος πανεπιστημιακός
• Αντώνης Αμπατιέλος πολιτικός
• Μαρίνος Αντύπας πολιτικός
• Γεράσιμος Αρσένης πολιτικός
• Κωνσταντίνος Γεράκης πρωθυπουργός του Σιάμ
• Κίττυ Αρσένη (1935 - 2013) ηθοποιός
• Παναγής Βαλλιάνος εθνικός ευεργέτης
• Βικέντιος Δαμωδός φιλόσοφος
• Αντίοχος Ευαγγελάτος μουσικός
• Κώστας Ευαγγελάτος καλλιτέχνης
• Χρύσανθος Κεφαλάς, κληρικός και διδάσκαλος
• Αργύρης Κουνάδης μουσικός
• Κουνάδης Παναγιώτης συγγραφέας
• Ανδρέας Λασκαράτος ποιητής
• Διονύσιος Λαυράγκας μουσικός
• Σωφρόνιος Λειχούδης (1652 - 1730) λόγιος.
• Σπυρίδων Μαρινάτος (1901 - 1974) αρχαιολόγος
• Γεράσιμος Μαρκοράς ποιητής
• Πέτρος Μελισσηνός (1726 - 1797) στρατηγός
• Ανδρέας Μεταξάς πολιτικός
• Ιωάννης Μεταξάς στρατιωτικός, πολιτικός
• Γεώργιος Μηνιάτης ζωγράφος
• Ηλίας Μηνιάτης (1669 - 1714) επίσκοπος, συγγραφέας